17.6.12

Vẽ lại Bìa sách cho anh Lê Quả





Đọc thơ anh Lê Quả  

            Anh vẫn làm thơ, soạn nhạc, nhưng vào những năm tháng ấy, thơ lại như một việc buộc phải làm.
            Đó là những ngày buồn, những đêm dài trông cho trời mau sáng. Anh làm thơ tặng người nhà, đủ hết cho người thân, không thiếu một ai; những người cùng cảnh ngộ và bạn bè gần xa cũng có phần:
Giải sầu viết mấy vần thơ
Cho lòng khuây khỏa đợi chờ bình minh.
...
Vài câu thơ nhỏ để ghi lại
Bút tre con cóc chớ coi khinh. 
            Có nhiều chuyện phải nhớ lâu, có những điều phải nhớ mãi. Những nỗi riêng chung ngày ấy góp thành cái nhớ một đời chẳng thể quên. Ngậm ngùi làm sao, hỏi trời cũng không thấu được nỗi lòng, vì đâu mà bỗng chốc phải chịu cái án oan như thế:
                                    Lịch đời được lật từng trang
                             Ngỡ đâu bị rách, dở dang xuân này. 
...  
                                    Phận đời nào biết cho xong
                           Rủi ro ập đến trong vòng án oan.         
            Thời buổi trắng đen khó lường, cái thẳng thắn đi cùng cái méo mó khó coi, cái thiệt hơn lại không cân đong được, thật buồn xót cho thói đời:
Đôi khi cái tốt lại hóa sai
Lưỡi ngon, lưỡi đắng ngắn hóa dài
Ai mà đo được cong hay thẳng
Tốt bụng cũng thừa, gặp phải tai.
            Từng nếm trải nhiều vất vả, cuối đời phải bị nạn, phải ngồi một chỗ để "tu", "bưng bát cơm chay" mà "khóc hu hu".  Chẳng than trách mình, thơ như là lời tự bạch, nhưng cũng chỉ để "nhìn cho thật kỹ mà khôn hơn" thôi:
                                    Tóc đà điểm bạc pha sương
                          Cũng vì phải gánh tai ương thay người
            Buồn vì chuyện không may xảy đến mà không thể tránh được, tự nhủ thôi cũng đành phận mình:
            Sao đời lại lắm oái oăm
    Số trời đã chiếu tối tăm cũng đành.
...
Đức người ăn ở tự mâm đầy
Cái số đã định khó tránh lây
Em rơi vào cái trò thí tốt
Để họ nhổ cái chốt tham quan.
            Cái sự thật không đổi được nghe đắng quá, bưng chén cơm nhạt mà nước mắt lưng tròng, lại tự vấn mình:
Học nhiều biết lắm để làm chi
Suy đi nghĩ lại cũng chỉ vì
Miếng cơm manh áo cho đỡ khổ
Vắt cạn nước rồi cũng quẳng đi
            ... Thơ vốn là một nơi chốn khác nhiều với đời thường, nhưng thơ của anh là đời thực, như một cuốn nhật ký ghi lại chuyến đi dài ngày nhiều buồn tủi:
Quẩn quanh quá nửa vòng đời
Mái đầu đã bạc một thời thuở xưa
...
Rủi ro điềm xấu kia cứ đến
Nỗi đau số phận nỗi đau đời
Ta không gặp ở đây hình ảnh một người già còm cõi, không người thăm nom, phải ở một nơi chốn bỗng không may rơi vào mà chẳng kịp tỏ bày điều gì cả. Cảnh ở tạm bị dấu đi dưới cái nhìn hóm hỉnh:                         
Lưng cơm với mấy quả cà
Vàng xanh trăng trắng ấy mà lại ngon
Nhớ thời thơ ấu nghé con
Vài câu thơ thẩn ví von đỡ buồn.    (Ví von)
            "Buồn vui viết mấy vần thơ", "tìm mãi lời không đủ", than thân nhưng vẫn không để mất mình - cái tư cách của một người làm khoa học, cái tôi kiêu bạc của một vị giáo sư già:
"Dù bị trút lên đầu cả chậu than đen,
Em vẫn cứ là người, không thành quạ"
            Anh vẫn ngược xuôi với những con số trong ma trận cuộc đời, nhưng giờ đây, chúng được tính bằng những ngày chờ mong sớm được trở về. Nếu bằng vào câu chữ, thì không hiểu được ngay cái ý mà anh ghép thành vần. Là thơ, hay là nước mắt. Lắm khi nỗi nhớ phải nín nhịn vỡ òa thành tiếng khóc, nhưng rồi, cũng “nuốt buồn nén tủi":
             Cuộc đời như giấc chiêm bao
                                    Tỉnh ra một cuộc bể dâu qua rồi.
            Anh trải đời mình bằng mấy dòng thơ tự mừng tuổi, cái tuổi thất thập tưởng đã được nghỉ ngơi mà vui cùng cháu con. "Hàng năm ông vẫn có thơ" cho các cháu mình. Anh nhặt nhạnh chắt chiu những niềm vui, cười mà nhủ rằng quãng đời buồn vừa xảy đến chỉ là tai nạn, thấy mình chẳng hề xấu hổ vì phải thất danh. “Chín nhớ mười thương": một đôi lời nhắn nhủ cùng vợ cùng con, lòng thương nhớ mẹ già, mừng tuổi con gái yêu, thơ mừng sinh nhật cho cháu cưng…
"Chẳng ai thương mình bằng người thân", luôn có người vợ hiền ở bên cạnh anh trong mọi lúc. "Đường đời tuy chẳng còn dài", nhưng "nhặt từng nỗi nhớ hồn mê", anh còn "khỏe mạnh đủ sức làm thơ tặng mình":
Dù cho bóng đã xế chiều
Gừng cay muối mặn bao nhiêu nghĩa tình
...
Có em anh như cánh buồm đầy gió
Thêm sức cho anh vượt khó lúc ra khơi
...
Đêm ngày em vẫn nguyện cầu
Yêu thương gắn bó bên nhau suốt đời.
...
Thuyền anh gặp bão ngoài khơi
Bền gan vững trí cố bơi vào bờ.
Hình ảnh người vợ luôn đẹp đẽ như ngày mới gặp, với thật nhiều mê đắm:
Giá thêm cái lúm đồng tiền
Thì em quả đẹp như tiên còn gì
...
Muốn là em chỉ em thôi
Để em mãi mãi là người của anh  (Nịnh vợ)
Có những lúc chị nhà lại huyền ảo như trong giấc mơ đầu đời:
Đã lâu lắm ta chưa về với biển
Làm biển giận hờn, sóng dữ triền miên
....
Biển thì thào du đẩy xa hơn
Biết ta có lỗi, biển đâu giận hờn.  (Biển của ta)
Người vợ tảo tần, thêm một lần nữa chia sẻ cái gánh nặng ân tình cho điều không may mà cả nhà phải chịu:
Thương cò ngày tháng dãi dầu
Ăn thì được mấy nhà lầu không xây   (Cò vẫn long đong)
...
Cánh cò trắng xóa nghiêng chao
Lượn lờ bay thấp bay cao giữa đồng
Trời chiều nhợt nhạt nắng giông
Ta chiều nghiêng mặt mỏi trông hướng cò.(Con cò nhà)
Lại có những lúc anh trào phúng dí dỏm, nói nhỏ cùng nàng chẳng khác gì những ngày còn quấn quít đùa vui:
Đi nhai đứng ngậm ngồi cười
Anh yêu nó nhất không đời nào chê. 
Với anh, ở một nơi cô đơn không được chia sẻ, chuyện gì cũng thành thơ. Bắt gặp vài triết lý về lũ lợn, lũ mèo…ta không khỏi cười vui về cái tự trào của giáo sư … Lê Bụp, đến chú heo trong chuồng còn biết "ai hiền ai ngay","phép công để lọt bọn gian ngoài đời". Dù đã "bịt mắt đậy tai, mặc cho thế sự...", vẫn có những vần thơ uất ức cho bọn gian mà mình phải gánh tội thay cho chúng:
Đêm nằm cứ tưởng chiêm bao
Thế thời thay đổi luật nào ở đây
Cha tiên sư thằng bố chúng mày
Nói làm bất nhất trời dày xéo cho.
… Rồi anh cũng có bài tự khen thơ của mình, "viết lên tay" vì đã đủ đầy đắng cay :
Vàng ròng đã đủ mười phân
70 tuổi chẵn muôn phần lung linh
            Có những mẩu thơ vui khi vào nhà vệ sinh, khó đi, ngồi lâu nên rặn ra thơ, nhiều khi thối ình mà lại hay ra trò, vì biết vợ đọc thì khen.
            Đã mấy mùa xuân qua, xuân vẫn đến với mọi nhà; không được ngồi bên nhau với những lời chúc, nhưng từ trong khung cửa nhìn ra ngoài, anh vẫn thấy xuân của mình về lung linh sắc hồng:
              Sang xuân trời ấm nắng vàng
Gió trời mát mẻ rộn ràng tiếng chim.
  Hoa kia thoang thoảng sắc hương
        Cho nhau thơm mãi tình thương cuộc đời.
            "Nhìn trời cảnh đẹp thờ ơ sao đành", cảnh cũng có lúc không buồn, vì lòng đang ngóng đợi ngày lại được trở về bên những người thân:
...
            Ngoài kia gió thổi ngọt ngào
     Ngoài kia chim hót ùa vào hân hoan.
...
Nhìn qua cửa sổ đòi trăng
Trời mây vẫn vậy hỏi rằng mây đâu.  (Ngắm trăng)
...
Gió reo cành lá rì rào
Chạnh lòng ta đó hòa vào vần thơ
Vui sao buổi sáng tinh mơ
Nhìn chim tức cảnh ỡm ờ được không?
Phía đông trời đã ửng hồng
Lưa thưa đôi chút mây hồng vờn bay
            Tình yêu quê hương hai họ: Bắc Giang, Thanh Hóa, cùng nỗi nhớ Hà Nội mến yêu chứa đầy lòng tự hào về một thời được cống hiến sức trẻ:
Vịn vào nỗi nhớ tình quê
Lần đi theo lối ta về cố hương
Quê ta nặng trĩu tình thương
Ở xa mà vẫn vấn vương cả đời.  (Tìm nhớ ngày xưa)
...
Một thời thơ ấu đông về
Vài manh áo đụp ngồi kề bếp than  (Quê cha mẹ ta)
Mấy chục năm mùa hoa phương đỏ
Mấy chục năm cành liễu rủ bên hồ
Bao nhiêu đêm đông nằm nghe mưa đổ
Bao chiều heo may xào xạc mặt hồ
Ta thẫn thờ yêu những vu vơ
Ta yêu nhau yêu màu tím đợi chờ
Yêu lá vàng mái phố nhấp nhô.
...
Nhớ Hàm Rồng lừng danh hạ bao tàu bay Mỹ
Mặt sông Mã soi bóng lũ quỷ tan thây
Nhớ các lão dân quân Hoằng Hóa nơi đây
Đẹp cô dân quân Nam Ngạn tràn đầy dũng khí
Bắn rơi, bắt sống giặc lái Mỹ...
Người xứ Thanh qua bao thế kỷ
Viết dầy thêm nhiều trang sử hào hùng
Lòng sắt son với lý tưởng một đời vẫn còn nguyên vẹn, "với anh chỉ có một con đường", chỉ là đi tiếp con đường đã được mở, đi đến cùng cho tới sức tàn lực kiệt, nhưng cũng nghiệt ngã thay:
...
Ta thắm đỏ từ trong tim máu...
...
Mặc cho đường mật ngọt ngào
Mặc cho cám dỗ lay sao được mình
Đã thề trước Đảng quang vinh
Hiểm nguy không sợ hy sinh không sờn.   (Đảng 80 mùa xuân)
...
Hồ đập nước nhiều điện phát mạnh
Điện đủ dân vui hạn hán thua.  (Nghe mưa).
Cuộc đời sao quá nghiệt cay
Bốn chục tuổi Đảng mà nay không còn
            "Tuổi cao mà lòng chẳng thấy già", còn "yêu những ước mơ vẫn còn dang dở", anh không để lại “cái nhục cho đời” mà ngược lại, vào cuối đời còn làm được một việc lớn có ích cho nước nhà.
Related Posts with Thumbnails